(ស្វាយរៀង) ៖ ថៃ សយ អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម អាយុ៨៨​ ឆ្នាំ រស់នៅភូមិតាតែ ឃុំកំពង់អំពិល ស្រុករំដួល ខេត្តស្វាយរៀង។

នៅក្នុង​របបខ្មែរក្រហម ថៃ សយ មានអាយុប្រមាណ​ ៤០ ឆ្នាំ ត្រូវបានជម្លៀសពីស្រុករំដួល ខេត្តស្វាយរៀង ទៅកាន់ខេត្តពោធិ៍សាត់ និងខេត្ត​បាត់ដំបង។ នៅទីនោះ ថៃ សយ ត្រូវបានប្រើឲ្យធ្វើស្រែ និងស្ទូងស្រូវ ព្រមទាំងទទួលបាននូវរបបអាហារមិនគ្រប់គ្រាន់ គឺហូបតែបបរមានកំណត់តាមរបបដែលគេវាល់ចែកឲ្យ។

ថៃ សយ និងប្រជាជនដទៃទៀតក្នុងសហករណ៍ រស់នៅ និងធ្វើការតែងតែ​ជួបប្រទះ​នូវ​ជំងឺជាញឹកញាប់។ ថៃ សយ បានថ្លែងថា ថ្នាំដែលខ្មែរក្រហមព្យាបាលប្រជាជននៅតំបន់នោះមានតែថ្នាំខ្មែរផ្សំឡើងពីឫសឈើ និងសម្បក​រុក្ខជាតិតែប៉ុណ្ណោះ។ សមាជិកគ្រួសាររបស់ ថៃ សយ បានបាត់បង់ជីវិតក្នុងរបបខ្មែរក្រហមស្ទើរតែទំាងអស់ដោយសារតែគ្មានថ្នាំព្យាបាលត្រឹមត្រូវ និងដោយសារតែការបរិភោគអាហារមិនគ្រប់គ្រាន់។

ថៃ សយ បានឃើញព្រឹត្តិការណ៍នៃការបង្ខំឲ្យយុវជន និងយុវនារី ក្នុងរបបខ្មែរក្រហមរៀបការ។ ថៃ សយ ថ្លែងថាអ្នកដែល​ត្រូវរៀបការគឺ អង្គុយតម្រៀបគ្នាជាពីរជួរ ដើម្បីជ្រើសរើសគូ យុវជនមិនត្រូវបានផ្តល់សិទ្ធិក្នុងការសម្រេចចិត្តឡើយ គាត់​រៀបការ តាមការរៀបចំរបស់ថ្នាក់ដឹកនាំក្នុងសហការណ៍។ ថៃ សយ បន្តថាអ្នកដែលត្រូវរៀបការមិនបានដឹងខ្លួនជាមុននោះទេ ថាត្រូវរៀបការជាមួយអ្នកណានោះ។ ថៃ សយ បន្តទៀតថាពិធីរៀបការម្ដងៗមានចាប់ពី ៣ ទៅ៥គូ នឹងមានពេលខ្លះដល់រាប់រយគូក៏មានដែរ រីឯពិធីគឺធ្វើឡើងនៅរោងបាយ។

ថៃ សយ បានឃើញទាហានខ្មែរក្រហមបណ្ដើរប្រជាជនទៅសម្លាប់។ ថៃ សយ ​បានរៀបរាប់ពីការបណ្តើរ​ប្រជាជនទៅសម្លាប់នោះថា គាត់បានឃើញដោយចៃដន្យទេ ប្រសិនបើខ្មែរក្រហមដឹងគឺមុខជាដាក់ទោសគាត់មិនខាន។ ថៃ សយ រៀបរាប់បន្តថា ទាហានខ្មែរក្រហមបានយកក្រណាត់មកបិទភ្នែកប្រជាជនដែលត្រូវយកទៅសម្លាប់នោះ រួចបណ្តើរដោយមានចងដៃទៅក្រោយ។ ថៃ សយ រៀបរាប់បន្តទៀតថាពេលបណ្តើរ​ដល់កន្លែងសម្លាប់គេក៏វាយជនរងគ្រោះនឹងត្បូងចបរួចកប់សាកសពនោះ គ្មានប្រជាជនណាមួយហ៊ាន​តវ៉ានោះទេ។ ថៃ សយ រៀបរាប់បន្ថែមថាការបណ្តើរប្រជាជនទៅសម្លាប់នោះ​ម្តងៗមានគ្នាចាប់ពី៤ ទៅដល់១០នាក់។

ថៃ សយ បានឲ្យដឹងថាក្នុងរបបខ្មែរក្រហមមានទីតាំងសម្លាប់មនុស្សជាច្រើន។ ថៃ សយ បានលើកយកមន្ទីរឃុំឃាំង ចំនួនពីរកន្លែង ដែលមានទីតាំងស្ថិតនៅភូមិទួលច្រេស និងភូមិ​ស្វាយរលំ ស្រុករំដួល ខេត្តស្វាយរៀង។ ថៃ សយ ឲ្យដឹងបន្តថាក្នុងសម័យនោះ ខ្មែរក្រហមក៏បានបំផ្លាញសាសនា ដោយ​យកទីធ្លាវត្ត ធ្វើជាកន្លែងចិញ្ចឹមសត្វរួមមាន៖ គោ ក្របី ជ្រូក​ មាន់ និងទា ជាដើម។ ថៃ សយ បានឃើញខ្មែរក្រហមចាប់ផ្សឹកព្រះសង្ឃ ព្រមទាំងបានកម្ទេចវត្ត និងព្រះបដិមាករ ឬវាយទម្លាក់ចូលក្នុងស្រះទឹកធំៗស្ថិតនៅក្នុងវត្ត ឃុំកំពង់អំពិល ស្រុករំដួល ខេត្តស្វាយរៀង។អ្នករស់រានមានជីវិតពីរបបខ្មែរក្រហម មុំ ផាន់ណា អាយុ ៦១ឆ្នាំ ជាមន្រ្តីប៉ូលីសចូលនិវត្តន៍ រស់នៅភូមិកៀនសាំង សង្កាត់ស្វាយរៀង ខេត្តស្វាយរៀង។ មុំ ផាន់ណា រៀបរាប់ថារបបខ្មែរក្រហមជារបបឃោរឃៅ និងសម្លាប់មនុស្សស្លូតត្រង់ដោយគ្មានកំហុស ព្រមទាំងបានប្រើប្រជាជនឲ្យធ្វើការធ្ងន់​ៗហួសកម្លាំង ​គ្មាន​ពេលសម្រាក ពុំមានរបបអាហារគ្រប់គ្រាន់ ហួសកម្លាំង និងនិងលំបាករកអ្វីមកប្រៀបពុំបាន ប៉ុន្តែដូរជាមួយរបបអាហារមិនគ្រប់គ្រាន់​។

ជារឿយៗ ថៃ សយ តែងតែនិយាយរឿងរ៉ាវដែលគាត់បានជួបប្រទះក្នុងរបបខ្មែរក្រហមប្រាប់ដល់ក្មេងៗជំនាន់​ក្រោយ​។ ថៃ សយ ក៏បានសំណូមពរឲ្យអ្នកជំនាន់ក្រោយចូលរួមទប់ស្កាត់របបកាប់សម្លាប់ប្រជាជនខ្លួនឯង កុំឲ្យកើតឡើងម្តងទៀតក្នុងប្រ​ទេ​ស​កម្ពុជា។

ថៃ សយ រាល់ថ្ងៃមានជំងឺក្រពេះពោះវៀន លើសឈាម និងឡើងជាតិស្ករ ដែលតែងតែបណ្តាលឲ្យគាត់វិលមុខ និងឈឺក្បាលជាញឹកញាប់៕

សម្ភាសន៍ដោយ ហម សាវឿន នៅថ្ងៃទី២៦ ខែសីហា ឆ្នាំ២០២១

អត្ថបទដោយ អេង សុខម៉េង