ជឿលើសន្យារបស់អង្គការ
“ជីកស្មៅ ត្រូវជីកទាំងឫស” ជាសុភាសិតដែលតែងត្រូវប្រើប្រាស់ជាសកលក្នុងរបបផ្តាច់ការ។[1] នៅក្នុងសង្គមខ្មែរ សុភាសិតនេះ តែងពេញនិយមប្រើប្រាស់នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ឬកម្ពុជាប្រជាធិតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩)។ ខ្មែរក្រហម តែងអនុវត្តគោលការណ៍ “ជីកស្មៅត្រូវជីកទាំងឫស”នេះ ទៅលើក្រុមគោលដៅ ឬក្រុមសង្ស័យដែលប្រឆាំងជាមួយខ្លួន។ នៅអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៦ និង១៩៧៧ ខ្មែរក្រហម បានអនុវត្តការធ្វើបន្សុទ្ធកម្ម[2] លើសមាជិករបស់ខ្លួន ដោយសារ ប៉ុល ពត និងសហការី ជឿថាការបះបោរប្រឆាំងនឹងថ្នាក់ដឹកនាំបក្ស កាន់តែកើតមានច្រើនឡើងៗ។[3] “មន្ទីរសន្តិសុខ” ឬហៅសាមញ្ញថា “គុក” រួមមានជិត២០០កន្លែងត្រូវបានបង្កើតឡើងដោយខ្មែរក្រហម គ្របដណ្ដប់ស្ទើរគ្រប់ទិសទីលើផ្ទៃប្រទេស។ នៅក្នុងអំឡុងនៃការធ្វើបន្សុទ្ធកម្ម អ្នកដែលខ្មែរក្រហមចោទថាជាជនក្បត់ជាតិ និងអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធត្រូវបានបញ្ចូនទៅសួរចម្លើយ ដែលនៅចុងបញ្ចប់តែងត្រូវឃុំខ្លួន ឬកម្ទេច។[4] ថោង ហ៊ិន គណៈអប់រំស្រុកមេមត់ តំបន់២១[5] ត្រូវបានចាប់បញ្ជូនទៅមន្ទីរស-២១។ ផ្តោតលើគោលការណ៍ “ជីកស្មៅជីកទាំងឫស” ខ្មែរក្រហម ក៏បានស្រាវជ្រាវនិងចាប់បញ្ជូនអ្នកដែលពាក់ព័ន្ធនឹង ថោង ហ៊ិន ទាំងអស់ទៅសួរចម្លើយនិងឃុំខ្លួនដែរ។ ជាក់ស្តែង ឈុំ រឹម[6] ដែលជាប្រពន្ធរបស់ ថោង ហ៊ិន ត្រូវបានឃាត់ខ្លួននិងបញ្ជូនទៅសួរចម្លើយនៅមន្ទីរស-២១ នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៧។
ឈុំ រឺម កើតនៅក្នុងគ្រួសារកសិករមួយ នៅក្នុងភូមិកំផ្លាក់ ឃុំបារាយណ៍ ស្រុកស្រីសន្ធរ ខេត្តកំពង់ចាម។[7] កាលពីកុមារភាព ឈុំ រឹម បានសិក្សារៀនសូត្រដល់ត្រឹមថ្នាក់ទី១០ចាស់ ដែលស្មើនឹងថ្នាក់ទី៦នាពេលបច្ចុប្បន្ន។ ដោយសារតែនៅភូមិកំណើតមានសភាពការណ៍ចលាចល រឹម បានឈប់រៀន និងស្ម័គ្រចិត្តចូលបម្រើទ័ពនារីភូមិនៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៣ ជាមួយនឹងអ្នកភូមិចំនួន១២នាក់ផ្សេងទៀត។ នៅមុនពេលត្រូវបញ្ជូនទៅសមរភូមិ រឹម និងគ្នីគ្នា ត្រូវបញ្ជូនទៅកាន់ភូមិផ្ទះវាល ឃុំព្រែកដំបូក ស្រុកស្រីសន្ធរ ខេត្តកំពង់ចាម ដែលជាទីតាំសម្រាប់បណ្តុះបណ្តាលកងកម្លាំងទើបចូលរួមថ្មី។ នៅទីនេះ រឹម ត្រូវរៀនវគ្គនយោបាយ និងការបំពាក់បំប៉នស្មារតីដើម្បីកុំឲ្យភ័យខ្លាច កុំឲ្យញញើតនិងរាថយ នៅក្នុងសមរភូមិ មុនពេលត្រូវបញ្ជូនទៅសមរភូមិជាក់ស្តែង។ ក្រោយបិទវគ្គ រឹម និងទ័ពនារី សរុប៣០នាក់ ត្រូវបានចាត់បញ្ជូនឲ្យទៅឈរជើងនៅសមរភូមិបាក់ខែង។ នៅក្នុងសមរភូមិដំបូងនេះ រឹម ទទួលបន្ទុកជញ្ជូនសម្ភារនិងសព្វាវុធសម្រាប់យុទ្ធជនដែលវាយតតាំងក្នុងសមរភូមិ។ រឹម ថែមទាំងត្រូវសែងយុទ្ធជនរបួសទៅពេទ្យ និងសាកសពទាហានទៅកប់ថែមទៀតផង។ រឹម រំឭកថា នៅក្នុងសមរភូមិ គាត់ត្រូវធ្វើការតាមមុខព្រួញ តាំងពីម៉ោង៣យប់ ដល់ម៉ោង៦ល្ងាចទើបបានសម្រាក។ ក្រោយយកឈ្នះលើសមរភូមិនៅបាក់ខែង កងកម្លាំងខ្មែរក្រហម បានបន្តរុញកម្លាំងទៅមុខ គឺទៅកាន់ម្តុំឃ្លាំងមឿង, ព្រែកក្របៅ, ព្រែកថោង និងតំបន់នានាតាមបណ្តោយផ្លូវជាតិលេខ៦ រហូតទៅឈរជើងចាំវាយយកទីក្រុងភ្នំពេញនៅតំបន់ជ្រោយចង្វារមួយថ្ងៃមុនជ័យជម្នះរបស់ខ្មែរក្រហម។
“ឈរជើងនៅទីនេះ គេវាយពីក្បាលព្រលប់ វាយឲ្យទល់តែព្រឹកឡើងក្រសោបអស់ល្មម” រឹមបានរំឭកអំពីហេតុការណ៍មុនខ្មែរក្រហមវាយយកបានទីក្រុងភ្នំពេញមួយថ្ងៃ។ នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ នៅពេលដែលខ្មែរក្រហមក្តោបក្តាប់បានទីក្រុងភ្នំពេញ រឹម បានរៀបរាប់ថា នៅក្នុងក្រុងមានសភាពច្រួលច្របល់។ ប្រជាជនចេញពីផ្ទះសម្បែងទាំងក្រុមៗ ឯកងកម្លាំងខ្មែរក្រហមនៅយាមល្បាត និងចាំឃាត់ខ្លួនទាហាន លន់ នល់។ ជាក់ស្តែង កងរបស់ រឹម បានចាប់ខ្លួនទាហាន លន់ នល់ ចំនួន២០០នាក់ រួចបញ្ជូនឡើងរថយន្តចេញពីភ្នំពេញ។ ក្រោយពីជម្លៀសប្រជាជនចេញអស់ ខ្មែរក្រហម បានប្រាប់កងកម្លាំងរបស់ខ្លួនថា គេនឹងរៀបចំក្រុងឡើងវិញ និងបង្កើតជារោងចក្រផ្សេងៗ។ នៅពេលរួចរាល់ យុទ្ធជនខ្មែរក្រហមអាចចូលបម្រើនៅតាមកន្លែងណាដែលខ្លួនពេញចិត្ត។ ដោយជឿតាមការសន្យានេះ រឹម នៅរង់ចាំនៅទីក្រុងភ្នំពេញមួយរយៈ រួចក៏ត្រូវចាត់តាំងឲ្យទៅម្តុំគៀនឃ្លាំង នៅជ្រោយចង្វារ។ នៅទីនេះ រឹម ត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យដាំបន្លែមួយរយៈទម្រាំមានការចាត់តាំងបន្ថែម។
នៅពេលនោះ អង្គការ បានរៀបគូស្រករឲ្យរឹម ដោយលើកឡើងថា រឹម គួររៀបការជាមួយកម្មាភិបាលឲ្យហើយ បើមិនដូច្នោះទេ រឹម អាចត្រឹមរៀបការជាមួយនឹងយុទ្ធជនពិការប៉ុណ្ណោះ។ រឹម បានយល់ព្រម ទោះបីជាគាត់ពុំធ្លាប់ជួបជាមួយនឹងគូស្រករដែលអង្គការរៀបចំឲ្យពីមុនមកក៏ដោយ។ អង្គការ បានផ្សំផ្គុំ រឹម ជាមួយនឹងសមមិត្ត ថោង ហ៊ិន ដែលមកពីមេមត់។ យោងតាមរឹម ថោង ហ៊ិន បានចូលរួមតស៊ូជាមួយខ្មែរក្រហមតាំងពីឆ្នាំ១៩៧០មកម្ល៉េះ។ ក្រោយពីទទួលជ័យជម្នះ ខ្មែរក្រហម បានតែងតាំងហ៊ិន ជាគណៈអប់រំនៅស្រុកមេមត់។ ក្រោយរៀបការបានមួយរយៈ រឹម បានទៅលេងស្រុកកំណើតរបស់ហ៊ិន រួចវិលត្រលប់មកកាន់គៀនឃ្លាំងវិញ ឯហ៊ិននៅឈរជើងនៅមេមត់ ក្នុងភូមិភាគបូព៌ា។ រឹម រៀបរាប់ថា គាត់តែងអាចទៅលេងក្រុមគ្រួសារបាន។ ក្រោយរៀបការបានមួយរយៈ រឹម បង្កើតបានកូនស្រីម្នាក់ ដែលកូននោះ នៅស្នាក់ជាមួយខ្លួននៅឯគៀនឃ្លាំង។
មិនយូរប៉ុន្មាន រឹម បានលេចឮព័ត៌មានអំពីការចាប់ខ្លួនមេដឹកនាំខ្មែរក្រហមនៅភូមិភាគបូព៌ា។ ក្នុងថ្ងៃមួយ នៅម៉ោងប្រមាណ១០យប់ មាននិរសាខ្មែរក្រហម បានមករករឹម ដោយប្រាប់ឲ្យរឹមរៀបចំរបស់របរដើម្បីទៅទស្សនកិច្ចកំពង់សោម។ នៅពេលនោះ រឹម បានស្នើនិរសាឲ្យគាត់បានបំបៅដោះកូនមុនពេលចេញទៅ តែនិរសានោះបានបដិសេធ និងតបថា៖ “មិនបាច់ឲ្យទឹកដោះអីទេ កូននឹងមុនក្រោយគង់មិននៅ”។ រឹម លើកឡើងថា ដោយសារតែកូនរបស់ខ្លួន ឃ្លាននិងពុំបានទឹកដោះ កូននោះយំរហូតគាំងស្លាប់។ រឹម នៅចងចាំទិដ្ឋភាពនៃការស្លាប់របស់កូនខ្លួនមិនភ្លេច។ ក្រោយពីកូនផុតដង្ហើមទៅ រឹម ពុំបានរៀបចំសពរបស់កូនឲ្យបានស្រួលបួលឡើយ ពីព្រោះថានិរសានោះ បានបង្ខំឲ្យរឹមឡើងរថយន្តចាកចេញទៅ។
នៅពេលចុះលើរថយន្ត រឹម សង្កេតឃើញថា ខ្លួនបានមកដល់អគារដូចសាលារៀនមួយកន្លែង ដែលបំភ្លឺដោយអំពូលម៉ែត្រភ្លឺចាច។ រឹម ត្រូវបាននាំទៅកាន់បន្ទប់បិទជិតនៅជាន់ផ្ទាល់ដី ដើម្បីសួរនាំ។ “គេចាក់រ៉ាត់យូ (វិទ្យុ) ឮៗ ចឹងមិនបានឮសូរសំឡេងអី ពីខាងក្រៅទេ” រឹម លើកឡើង។ “អ្នកសួរមុខខុសគ្នា ខ្ញុំត្រូវគេសួរពីរដង។ គេសួរតែពេលយប់ទេ ហើយពេលព្រឹកគេដាក់យើងឃុំនៅជាន់ទីពីរ។ ក្រោយសួរហើយលើកដំបូង គេនាំខ្ញុំទៅថតរូប។ គេសួរប្រវត្តិចូលទ័ព ប្រវត្តិយុវកក[8] អីហ្នឹង” រឹមបានបន្ត។ “គេថាខ្ញុំហ្នឹងប្រពន្ធពួកក្បត់ ខ្ញុំជាប់និន្នាការនយោបាយពួកក្បត់។ អ្នកដឹកនាំក៏ក្បត់ ប្តីក៏ក្បត់ អីចឹងទៅគេចាប់ខ្ញុំយកទៅគុកទួលស្លែង។ គេសួរចម្លើយខ្ញុំ ២យប់២ថ្ងៃ។” ឈុំ រឹម រំឭកយ៉ាងដូច្នេះ។ ដោយសារតែ ឈុំ រឹម ពុំបានផ្តល់ចម្លើយបង្ហាញអំពីចេតនាក្បត់ ខ្មែរក្រហម បានបញ្ឈប់ការសួរចម្លើយដែលប្រព្រឹត្តទៅអស់រយៈពេល២យប់២ថ្ងៃនេះ រួចបញ្ជូន រឹម ឲ្យទៅធ្វើការនៅគុកព្រៃសអស់រយៈកាលជិត១ឆ្នាំ។
“អើយ! វេទនាណាស់ មហាវេទនា ម៉ោង៣ក្រោកឡើយតម្រង់ជួរ ម៉ោង៨យប់បានចូលដល់កន្លែងៗ! បន្ថែមម៉ោងគេទៀតដល់ ម៉ោង១១ ឬ១២ បានៗឲ្យដេក។ ដេកបានមួយភ្លែត ផ្លុំកញ្ចែច្រែក ផែនការក្តៅម៉ោង ១តម្រង់ជួរចេញធ្វើការនទៀត។” ឈុំ រឹម បានរៀបរាប់អំពីជីវភាពរស់នៅជាង១ឆ្នាំនៅព្រៃស។ ក្រៅពីស្ថានភាពការងារដ៏លំបាកលំបិននេះ ឈុំ រឹម និងអ្នកជាប់ឃុំក្នុងមន្ទីរនេះ ត្រូវរស់នៅក្នុងភាពភិតភ័យ ពីព្រោះ មានការនាំខ្លួនមនុស្សចេញចូលជារៀងរាល់យប់។ ឈុំ រឹម បន្តថា៖ “គេប្រាប់ថាយកទៅកសាងនៅសហករណ៍ផ្សេង ការពិត យកទៅវាយនៅរណ្ដៅ៤ជ្រុង។ មួយយប់ចូល៣ឡាន ចេញ៣ឡាន អាកាម៉ាសធំៗ។”
ក្រៅពីសណ្ឋានការងារធ្ងន់ធ្ងរ រឹម ក៏ពុំបានទទួលរបបអាហារគ្រប់គ្រាន់ដែរ។ រឹម រំឭកថា ដោយសារតែអត់ឃ្លានយូរថ្ងៃ គាត់និងមិត្តរួមក្រុម នាំគ្នាចាប់ក្តាមនិងត្រីហូបទាំងរស់។ រឹម ធ្លាប់ត្រូវអង្គការចាប់បានអំពីការលួចហូបនេះ នឹងទទួលបានការគម្រាមកម្ទេចពីអង្គការថែមទៀតផង។ រឹម លើកឡើងថា ទោះបីជាត្រូវចាប់បាននិងគម្រាមយ៉ាងណាក្តី គាត់នៅតែបន្តលួចចាប់សត្វហូប ពីព្រោះបើមិនដូច្នោះទេ គាត់ត្រូវដាច់ពោះស្លាប់ មុនពេលអង្គការកម្ទេចទៅទៀត។ ជាសំណាងល្អ គាត់ពុំត្រូវអង្គការចាប់បានអំពីការលួចហូបទៀតទេ។ រឹម ធ្លាប់បានចូលរួមនៅក្នុងការប្រារព្ធខួបបក្សម្តង ដោយរឹម ចាំបានថានៅក្នុងការប្រារព្ធ គាត់ធ្លាប់ឃើញមានក្រុមជនជាតិចិនមកចូលរួមដែរ។ ក្រោយប្រារព្ធខួបបក្ស ជនជាតិចិនទាំងនោះបានដើរសួរសុខទុក្ខយុទ្ធជន យុទ្ធនារី ដោយមានអ្នកបកប្រែមកជាមួយ។ នៅមុនពេលចូលរួម ប្រធានបានហាមឃាត់សមាជិកក្នុងក្រុម មិនឲ្យនិយាយរិះគន់អង្គការឡើយ។ នោះគឺជាឱកាសតែម្តងគត់នៅក្នុងរបបខ្មែរក្រហម ដែលរឹមត្រូវបានអនុញ្ញាតឲ្យចេញពីព្រៃសទៅចូលរួម និងទទួលបានសម្លៀកបំពាក់ស្អាតបាត។
មិនយូរប៉ុន្មាន សភាពការណ៍នៅកន្លែងបំពេញការងាររបស់រឹមចាប់ផ្តើមជ្រួលច្របល់។ សមមិត្តរួមក្រុមបានបែកខ្ញែកពីគ្នា ដោយមានការប្រកាសថាវៀតណាមវាយបានទីក្រុងភ្នំពេញ។ រឹម និងមិត្តរួមក្រុមមួយចំនួន បានម្នីម្នាចាកចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញនៅពេលច្រួលច្របល់នេះ។ ក្រោយធ្វើដំណើរអស់ជាង៣០ថ្ងៃ រឹមបានមកដល់កោះកុង។ ក្រោយពីនៅទីនេះបានមួយរយៈ វៀតណាមក៏បានមកដល់កោះកុងដែរ។ កម្លាំងខ្មែរក្រហមមួយចំនួន បានបន្តភៀសខ្លួន ចំណែកឯរឹមបន្តនៅកោះកុង និងទទួលបានការផ្គត់ផ្គង់អាហារពីទ័ពវៀតណាម។ នៅឆ្នាំ១៩៨០ រឹម បានសម្រេចចិត្តវិលត្រលប់មកស្រុកកំណើតនៅខេត្តកំពង់ចាមវិញ ហើយបន្តរស់នៅទីនេះ និងកសាងគ្រួសារថ្មី និងមានកូនស្រី៣នាក់ កូនប្រុស២នាក់។
រំឭកដល់អតីតកាលជូរចត់ និងបទពិសោធន៍គួរឲ្យភិតភ័យរបស់ខ្លួនក្នុងអំឡុងរបបខ្មែរក្រហម រឹម បានឧទានថា៖ “ស្តាយខ្លួនថាខំធ្វើការតស៊ូមក លទ្ធផលវាទៅជាស្គាល់ពីការវេទនា វាមិនបានផលអីដែរ! បំណាច់ថាហត់នឿយពិបាកត្រឡប់ត្រឡិន ឆ្លងគ្រាប់ផ្លោង ដើម្បីឲ្យលទ្ធផលមកខ្លួនបានសុខស្រួលទៅ វាអត់មានលទ្ធផលអី បានត្រឹមតែចូលគុកដោយខ្លួនមិនបានធ្វើអី! មិនបានដឹងខ្លួនហ្នឹង! ស្មោះត្រង់ចំពោះប្រជាជនមាតុភូមិខ្លួនឯង ម៉េចហើយលទ្ធផលចុងក្រោយមិនឲ្យផល ទៅជាឲ្យទោសមកវិញ! ឲ្យយកទៅដាក់គុកវិញហ្នឹង!”។ រឹម នៅតែមានវិប្បដិសារី ក្រោយបម្រើខ្មែរក្រហម។ ហេតុនេះ នៅពេលទំនេរ ឬអផ្សុក រឹមតែងនិទានពីប្រវត្តិតស៊ូរបស់ខ្លួនប្រាប់កូនចៅជំនាន់ក្រោយ ដើម្បីកុំឲ្យជ្រុលខ្លួនដូចគាត់ និងកុំឲ្យក្មេងៗភ្លេចពីរបបឃោរឃៅនេះ៕
ដោយ សុភ័ក្ត្រ ភាណា
[1] ក្រុមប្រឹក្សាជាតិភាសាខ្មែរ នៃទីស្ដីការគណៈរដ្ឋមន្ត្រី, សទ្ទានុក្រមវិទ្យាសាស្ត្រនយោបាយ និង ការទូត៖ ខ្មែរ-អង់គ្លេស-បារាំង, មិថុនា ២០១៤, ទំ.២១។
[2] មានន័យថា ធ្វើឲ្យសុទ្ធ។
[3] ដកស្រង់ចេញពីសៀវភៅ «ប្រវត្តិសាស្ត្រកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩)» ដោយ ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និងអ្នកនិពន្ធដទៃទៀត បោះពុម្ពលើកទី២ ឆ្នាំ២០២០ ដោយមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា ទំព័រ៧០។
[4] ដូចខាងលើ ទំព័រ ៥២-៥៧។
[5] ឯកសារ D10449 តម្កល់ក្នុងបណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា
[6] ឯកសារ K00696 ដែលមានចំណារលេខដើម TSL4124 តម្កល់ទុកនៅក្នុងបណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។
[7] បទសម្ភាសន៍ជាមួយម្ចាស់ប្រវត្តិរូបលេខ K00696 ឈ្មោះ ឈុំ សារឹម ហៅ ឈុំ រឹម អាយុ៥២ឆ្នាំ នៅភូមិកំផ្លាក់ ឃុំបារាយណ៍ ស្រុកស្រីសន្ធរ ខេត្តកំពង់ចាម នៅថ្ងៃទី២៤ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៤ ដោយ ឡុង ដានី។
[8] យុវកក ឬសម្ព័ន្ធយុវកក ជាពាក្យកាត់នៃ «សម្ព័ន្ធយុវជនកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ» ដែលបង្កើតឡើងដោយបក្សកុម្មុយនីស្តកម្ពុជា នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៦០ សម្រាប់ដឹកនាំ និងបំផុសបំផុលចលនាយុវជន យុវនារីកម្ពុជា ក្នុងការតស៊ូបដិវត្តន៍ប្រឆាំងការជ្រៀតជ្រែក ឈ្លានពានរបស់ចក្រពត្តិអាមេរិក និងបរិវារ នៅពេលនោះផង និងតស៊ូវាយប្រហារ និងវាយកម្ទេចរបបជិះជាន់ផ្តាច់ការ ហ្វាស៊ីស របស់ពួកសក្ដិភូមិ នាយទុនប្រតិកិរិយា នៅជំនាន់នោះផង។ (ដកស្រង់ចេញពីអត្ថបទ «សម្ព័ន្ធយុវកក ជាដៃស្តាំរបស់បក្ស» ដោយ ឆេង វ៉េង ចុះផ្សាយក្នុងទស្សនាវដ្ដីស្វែងរកការពិតរបស់មជ្ឈមណ្ឌលឯកសាកម្ពុជា លេខ១៩៩ ខែកក្កដា ឆ្នាំ២០១៦។ អត្ថបទ ដកស្រង់ចេញពីឯកសារយុវជន និងយុវនារីបដិវត្តន៍លេខពិសេសខែសីហា-កញ្ញា ១៩៧៤ នៃឯកសារ D21380 កម្កល់នៅបណ្ណសារមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។)