មិននឹកស្មានថាបានរួចរស់ជីវិតពីគុកទួលស្លែង
“មួយថ្ងៃគេសួរប្រវត្តិរូបបីដង…ខ្ញុំមិននឹកស្មានថាខ្លួនខ្ញុំរស់ដែរប្អូន!” សេត កាលខាន់ ដែលមានឪពុកសញ្ជាតិដើមអារ៉ាប់ និងធ្លាប់ជាអ្នកទោសទួលស្លែង បានរៀបរាប់ប្រាប់បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាយ៉ាងដូច្នេះ។[1] ឪពុករបស់ សេត កាលខាន់ ឈ្មោះ អាប់ឌុល ហ្គោលីយ៉ាល មានដើមកំណើតនៅប្រទេសអារ៉ាប់ និងបានរើមករស់នៅប្រទេសកម្ពុជា នៅពេលមានវ័យ២៥ឆ្នាំ និងបានរៀបការជាមួយម្តាយរបស់ សេត កាលខាន់ ឈ្មោះ សា លីម៉ា ជាជនជាតិលាវ ព្រមទាំងបង្កើតក្រុមគ្រួសារនិងមានកូនប្រុសស្រីចំនួន ៦នាក់ រស់នៅក្នុងសង្កាត់លេខ៥ (ហៅភូមិអារ៉ាប់ យោងតាម សេត កាលខាន់) ក្នុងទីក្រុងភ្នំពេញ ដែលជាភូមិកំណើតរបស់ សេត កាលខាន់។
គ្រួសាររបស់ សេត កាលខាន់ ពឹងផ្អែកទៅលើកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមគោ ដើម្បីរឺតយកទឹកដោះលក់ ដោយមុខរបរនេះ អាចផ្តល់នូវជីវភាពធូរធារ និងអនុញ្ញាតឲ្យបងប្អូនទាំងអស់របស់ កាលខាន់ បានរៀនសូត្រ។ កាលខាន់ បានរៀនដល់ថ្នាក់ទី៥ (ចាស់) និងចេះភាសាបារាំងតិចតួចផង។ នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧០ ដោយសារតែស្ថានភាពច្របូកច្របល់ កាលខាន់ បានសម្រេចចិត្តឈប់រៀន និងនៅជួយការងារនៅកសិដ្ឋានចិញ្ចឹមគោរបស់គ្រួសារ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ គ្រួសាររបស់គាត់បានពង្រីកកសិដ្ឋានបានជាច្រើនកន្លែង។ ក្នុងឆ្នាំ១៩៧៥ នៅពេលដែលខ្មែរក្រហមឡើងកាន់អំណាច សមាជិកគ្រួសាររបស់កាលខាន់ទាំងអស់ ត្រូវបានជម្លៀសចេញពីទីក្រុងភ្នំពេញ ទៅកាន់ព្រែកដាច់ ដោយត្រូវធ្វើដំណើរតាមព្រែកប្រាចេញពីទីក្រុង និងបោះបង់ចោលនូវកសិដ្ឋានទាំងអស់របស់ខ្លួន។ នៅពេលជម្លៀស ខ្មែរក្រហមបានប្រាប់ថាឲ្យប្រជាជនចេញពីផ្ទះសម្បែងតែ ៣ថ្ងៃទៅ៧ថ្ងៃទេ ដើម្បីឲ្យក្រុមខ្មែរក្រហមបោសសម្អាតក្រុង ហើយប្រជាជននឹងអាចវិលមកភូមិឋានវិញក្រោយការរៀបចំរួច។
ជាក់ស្តែង ការពោលរបស់ខ្មែរក្រហមនេះ គឺមិនមែនជាការពិតឡើយ។ កាលខាន់ រំឭកថា ក្រៅពីក្រុមគ្រួសាររបស់គាត់ មានក្រុមគ្រួសារសញ្ជាតិអារ៉ាប់ក្នុងភូមិជាមួយគ្នាប្រមាណជាង៣០ ទៅ៤០គ្រួសារផ្សេងទៀត ត្រូវបានបង្ខំឲ្យចាកចេញ។ “សុទ្ធតែមីន សុទ្ធតែខ្មោចងាប់ទាំងអស់!” កាលខាន់ ឧទានឡើងអំពីទិដ្ឋភាពតាមដងផ្លូវដែលគាត់បានឃើញក្នុងអំឡុងពេលធ្វើដំណើរ។ មិនតែប៉ុណ្ណោះ កាលខាន់ បានរៀបរាប់ទៀតថា ខ្មែរក្រហមបានបាញ់សម្លាប់មនុស្ស ២ ៣ នាក់ ដួលនៅនឹងមុខគាត់ ដើម្បីជាការគំរាមឲ្យប្រជាជនដទៃទៀត រូតរះធ្វើដំណើរចេញពីក្រុង។ ដោយស្ថានការណ៍ច្របូកច្របល់ កាលខាន់ ពុំបានខ្វាយខ្វល់ពីក្រុមគ្រួសារដទៃឡើយ ហើយក៏មិនដឹងថាគ្រួសារទាំងនោះត្រូវទៅកាន់ទីតាំងណាដែរ។ កាលខាន់ និងគ្រួសារបានចំណាយពេលជិតមួយខែធ្វើដំណើរពីភ្នំពេញទៅព្រែកប្រា។ ក្រោយសម្រាកបណ្ដោះអាសន្ននៅព្រែកប្រាជិត២០ថ្ងៃដើម្បីចាំវិលទៅភ្នំពេញវិញ គ្រួសាររបស់ កាលខាន់ ត្រូវបានទាហានខ្មែរក្រហមបង្ខំឲ្យបន្តដំណើរទៅមុខ រហូតដល់ត្រើយស្លា។ ថេរវេលាសរុបដែល កាលខាន់ បានធ្វើដំណើរ គឺមានរយៈពេលប្រមាណជិតបីខែ ទម្រាំតែទៅដល់ទីតាំងចុងក្រោយ គឺ ព្រែកដាច់ ស្រុកលើកដែក ខេត្តកណ្តាល។
មកដល់ស្រុកលើកដែក ក្រុមគ្រួសាររបស់ កាលខាន់ ត្រូវដាក់ឲ្យស្នាក់នៅជាមួយប្រជាជនមូលដ្ឋាន។ នៅពេលនោះ ពុំទាន់មានការចាត់ជាសហករណ៍នៅឡើយ ហើយក្រុមគ្រួសាររបស់ កាលខាន់ ត្រូវស្នាក់នៅទីនេះ ជិតមួយខែ ដោយរាវលៀសខ្ចៅខ្យង និងរកត្រីក្នុងទន្លេដើម្បីបំពេញក្រពះ។ កាលខាន់ រំឭកថា នៅទីនេះ គាត់ឃើញមានមូលដ្ឋានទ័ពជាច្រើន។ ក្រោយនៅទីនេះបានប្រមាណមួយខែ គាត់ត្រូវបញ្ចូនឲ្យទៅហ្វឹកហាត់ក្នុងបន្ទាយមួយរយៈ មុននឹងត្រូវបញ្ជូនបន្តទាំងគ្រួសារទៅកាន់ភូមិព្រែកដាច់ ក្នុងស្រុកលើកដែកវិញ។ នៅភូមិព្រែកដាច់ កាលខាន់ ឃើញមានគ្រួសារចិន និងគ្រួសារវៀតណាមភាគច្រើននៅទីនេះ។ គាត់ព្រមទាំងបានជួបជាមួយ និងគ្រួសារអារ៉ាប់ ពីរ បីគ្រួសារដែរ។ គ្រួសារអារ៉ាប់នោះ បានបបួលគ្រួសារគាត់ឲ្យរត់ទៅវៀតណាមជាមួយគ្នា។ ដោយមិនហ៊ាន និងមានកូនចិត្តថាអាចវិលត្រលប់ទៅភ្នំពេញវិញ គ្រួសាររបស់ កាលខាន់ ពុំបានទៅជាមួយគេទេ។ គ្រួសារទាំងនោះក៏បានបណ្ដែតដើមចេកតាមបណ្តោយទឹក លួចរត់ទៅវៀតណាមបាត់ទៅ។
នៅស្នាក់បន្តក្នុងភូមិព្រែកដាច់ គ្រួសាររបស់ កាលខាន់ ទទួលបានការចែកដីឲ្យធ្វើស្រែ និងរបបអាហារដូចទៅនឹងប្រជាជនមូលដ្ឋានដែរ។ ជាការងារបន្ថែម កាលខាន់ ត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាត់តាំងឲ្យធ្វើការងារដំដែក។ នៅមូលដ្ឋាននេះ ប្រធានក្រុម មានចិត្តសន្តោសប្រណីដែរ ពីព្រោះថា គេបានអនុញ្ញាតឲ្យគ្រួសាររបស់ កាលខាន់ ដែលមានសញ្ជាតិដើមអារ៉ាប់ និងមិនអាចហូបសាច់ជ្រូកបាន ហូបត្រី និងម្ហូបដទៃទៀត តែឲ្យគ្រួសារនេះនៅឲ្យឆ្ងាយពីគេពេលហូបចុក ដើម្បីកុំឲ្យរំខានអ្នកដទៃ។ មិនយូរប៉ុន្មាន នៅខែមីនា ឆ្នាំ១៩៧៦ គ្រួសាររបស់ កាលខាន់ ត្រូវបានកោះហៅឲ្យឡើងរថយន្តចេញពីព្រែកដាច់កណ្តាលយប់ម៉ោង១២ ដោយខ្មែរក្រហមប្រាប់ថាឲ្យទៅស្រុកកំណើត។ ក្រុមគ្រួសាររបស់ កាលខាន់ ត្រូវបានដាក់ក្នុងរថយន្តដាច់ពីគ្នា។ កាលខាន់ ចាំបានថា នៅប្រហែលម៉ោង៤ ឬ៥ទៀបភ្លឺ រថយន្តបានដឹកគាត់ទៅដល់ស្ថានីយ៍រថភ្លើងក្រុងភ្នំពេញ។ គ្រាន់តែមកដល់ទីនេះភ្លាម ខ្មែរក្រហមមាឌធំៗ ៤ ៥នាក់ បានដេញមនុស្សម្នាចុះពីរថយន្ត និងយកក្រណាត់ខ្មៅរឹតបិទភ្នែកមនុស្សទាំងអស់។ កាលខាន់ នៅចាំបានយ៉ាងច្បាស់អំពីកម្លាំងរឹតភ្នែករបស់គាត់នាពេលនោះ៖ “គេចងរឹតមួយទំហឹង ឡើងក្បាលយើង ងើយទៅក្រោយ។ ដៃយើងទាំងពីរ ត្រូវចងព័ទ្ធស្លាបសេកទៅក្រោយអស់។ គេរុញយើងដាក់លើរថយន្ត ហើយយើងមើលមិនឃើញអ្វីទាំងអស់ ដោយគ្រាន់តែឮគេជជែកគ្នាតាមផ្លូវថា យកយើងទៅទួលស្លែង”។
មកដល់ទួលស្លែង ខ្មែរក្រហម បានរុញទម្លាក់មនុស្សទាំងអស់ចុះពីរថយន្ត រួចស្រាយភ្នែក និងប្រាប់អ្នកទាំងនោះថា៖ “ឯងស្គាល់ទួលស្លែងទេ ខ្ញុំសួរឯងឆ្លើយ!” កាលខាន់ បានបន្ត។ ក្រោយមក ខ្មែរក្រហម បានបង្ហាញបន្ទប់បាំងវាំងននខ្មៅ នូវឧបករណ៍សួរចម្លើយ មានដូចជាប្រដាប់ដកក្រចក និងខ្សែភ្លើង ដល់ក្រុមមនុស្សមុនពេលបញ្ជូនទៅកាន់បន្ទប់ឃុំរាងខ្លួន។ ខ្មែរក្រហម នៅតែសង្កត់ធ្ងន់ដដែលថាត្រូវឆ្លើយអ្វីដែលគេសួរ។ បន្ទាប់មក គេបណ្តើរ កាលខាន់ ចូលក្នុងបន្ទប់ ដោយយកឃ្នាងបណ្ដុះនឹងឥដ្ឋដាក់ស៊កជាមួយរបាដែកវែង ដាក់លើ កាលខាន់។ “ខ្ញុំមិនដឹងថាខ្លួនជាមនុស្សឬសត្វ ហើយយើងគ្មានអារម្មណ៍ជាមនុស្សទេ ដូចថាបាត់វិញ្ញាណ បាត់ការចងចាំអស់ហើយ ភ័យពេក។ គេដាក់បាយដាក់ទឹកឲ្យយើង ក៏យើងហូបមិនចូល” កាលខាន់ បានបង្ហាញពីអារម្មណ៍ពេលត្រូវឃុំ។
នៅពេលនោះ កាលខាន់ មិនបានដឹងថាឪពុកម្តាយបងប្អូនរបស់ខ្លួនត្រូវគេនាំយកទៅណាទេ។ ខ្មែរក្រហមបាននាំ កាលខាន់ ទៅធ្វើប្រវត្តិរូប និងសួរចម្លើយមួយថ្ងៃបីដង ដែលម្តងៗគឺសួរសំណួរដដែលៗ៖ “ជំនាន់សីហនុ មិត្តធ្វើអី? ផ្កាយ១? សក្តិ៥ សក្តិ៤?” ឯ កាលខាន់ នៅតែបន្តតបដដែលៗ ថា “ខ្ញុំឃ្វាលគោ និងធ្វើជាងដែក។” អ្វីដែលខុសប្លែកពីអ្នកទោសដទៃនោះគឺ កាលខាន់ ជាអ្នកបំពេញប្រវត្តិរូបដោយខ្លួនឯង ដែលនេះបញ្ជាក់ថាគាត់ចេះអក្សរ ហើយគាត់ថែមទាំងបានប្រាប់ទៅខ្មែរក្រហមតាមត្រង់ថា គាត់មានសញ្ជាតិដើមអារ៉ាប់ទៀតផង។ ខ្មែរក្រហមបានដឹងព័ត៌មានទាំងនេះ តែបែរជាពុំបានធ្វើអ្វី កាលខាន់ ទេ។ កាលខាន់ បានចែករំលែកទៀតថា គាត់ពុំបានថតរូបភ្លាមៗនៅពេលធ្វើប្រវត្តិរូបទេ គឺមួយរយៈបន្ទាប់ពីជាប់ឃុំ។
កាលខាន់ រំឭកថា៖ “ថ្ងៃមួយ គេមកហៅខ្ញុំថតរូប។ គេស្រាយឃ្នាង ហើយដាក់ខ្នោះទៅក្រោយវិញ រួចបណ្តើរខ្ញុំចេញមក។ ខ្ញុំដើរមិនរួច ខ្ញុំដួលដោយសារជាប់ខ្នោះយូរពេក ស្ពឹក។ ក្រោយមក គេលើកខ្ញុំដាក់នៅលើគ្រែ ហើយយកថ្នាំរឹតជើងឲ្យខ្ញុំប្រហែល១០នាទី ក្តៅជើង។ ក្រោយខ្ញុំដើរបានតិចៗ គេឲ្យខ្ញុំទៅឈរកៀនជញ្ជាំង ហើយគេយកកែវមានទឹកមួយមកដើម្បីជ្រលក់ក្រាស់សិតសក់ឲ្យខ្ញុំ។ ចិនជាអ្នកថតរូបឲ្យ គេមិនចេះខ្មែរទេ គេធ្វើតែកាយវិការ។ គេឲ្យខ្ញុំសើច ហើយទើបគេថតរូប។ បន្ទាប់មក ខ្មែរក្រហម នាំខ្ញុំទៅឃុំវិញ។”
បន្ទាប់ពីថតរូប និងធ្វើប្រវត្តិរូបរួច ខ្មែរក្រហមនៅតែបន្តសួរចម្លើយ កាលខាន់ បីដងក្នុងមួយថ្ងៃ។ កាលខាន់ នៅតែផ្តល់ចម្លើយដដែលៗ។ ថ្ងៃមួយក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧ ខ្មែរក្រហមចំនួនបួននាក់ បានមកកាន់បន្ទប់របស់ កាលខាន់ គឺលេខ “០០៧” ដោយគេប្រាប់ថាយកទៅជុំគ្រួសារ។ ពេលនោះ កាលខាន់ ភិតភ័យជាខ្លាំងព្រោះគិតថាគេយកទៅសម្លាប់ចោល។ ជាសំណាងល្អ ខ្មែរក្រហម ពិតជានាំគាត់ទៅជុំឪពុកម្តាយនិងបងប្អូនដែលត្រូវចាប់យកមកទួលស្លែងមែន ក៏ប៉ុន្តែត្រូវដាក់នៅបន្ទប់ផ្សេង។ ទោះបីជាជុំគ្រួសារក្នុងបន្ទប់តែមួយក្តី ម្នាក់ៗ ត្រូវខ្មែរក្រហមដាក់ខ្នោះនិងឃុំឃាំងដដែល។ មិនយូរប៉ុន្មាន ខ្មែរក្រហម បាននាំកាលខាន់ និងក្រុមគ្រួសារឡើងរថយន្តចេញទៅដោយប្រាប់ថា “គេយកទៅប្រជុំ”។ កាលខាន់ និងគ្រួសារ មានការតក់ស្លុតជាថ្មីម្តងទៀត ព្រោះគិតក្នុងចិត្តថានឹងត្រូវយកទៅសម្លាប់។ រថយន្តបានបរចេញពីមន្ទីរឃុំឃាំង ឆ្ពោះទៅភ្នំតាម៉ៅ។ មនុស្សម្នានៅលើរថយន្ត ពុំត្រូវបានចងភ្នែក តែជាប់ខ្នោះ និងត្រូវសម្រាកនៅលើរថយន្តមួយយប់នៅភ្នំតាម៉ៅ។ ព្រឹកស្អែកឡើង រថយន្តបានបោះពួយឆ្ពោះទៅកាន់ច្បារអំពៅ រួចបានមកដល់ព្រែកដាច់វិញនៅម៉ោងប្រហែល៧ ៨ យប់។
មកដល់ភូមិវិញ ខ្មែរក្រហម បានស្រាយចំណង និងដាំបាយចែកមនុស្សនៅក្នុងរថយន្តទាំងអស់ហូប ដែលរួមមាន កាលខាន់ និងក្រុមគ្រួសារដែរ។ នៅព្រឹកព្រលឹមនាថ្ងៃស្អែកឡើង ខ្មែរក្រហមបានកោះប្រជុំអប់រំស្មារតី ហាមប្រាមក្រុមប្រជាជនដែលទើបនឹងបញ្ជូនមកនេះ ពីការនឹកនាចំពោះការវិលត្រលប់ទៅភ្នំពេញវិញ ព្រមទាំងបានអប់រំឲ្យខិតខំធ្វើស្រែចម្ការ។ ក្រោយពីប្រជុំ ខ្មែរក្រហមបានចែកស្រូវមួយបាវៗឲ្យទៅគ្រួសារនីមួយ។ ដោយសារថាខ្លាចត្រូវខ្មែរក្រហមចោទថាក្បត់ ឪពុករបស់ កាលខាន់ បានសម្រេចប្រគល់ស្រូវនោះឲ្យទៅសហករណ៍ ដែលក្រុមគ្រួសារគាត់រស់នៅ ពីព្រោះនៅពេលនោះ មានការបែងចែកសហករណ៍នៅទីតាំងនេះទៅហើយ។ មួយរយៈក្រោយមក នៅក្នុងឆ្នាំ១៩៧៧ដដែល ឪពុករបស់កាលខាន់ បានធ្លាក់ខ្លួនឈឺ និងចែកឋានទៅ។ ក្រោយពីត្រលប់មកព្រែកដាច់វិញ កាលខាន់ ត្រូវចាត់តាំងឲ្យចុះរែកដីនិងជីកប្រឡាយលើកទំនប់ ភ្លឺស្រែ ដូចប្រជាជនដទៃដែរ។ ចំណែកឯម្តាយរបស់ កាលខាន់ ដោយសារតែស្ថិតក្នុងវ័យចាស់ ខ្មែរក្រហមបានចាត់តាំងឲ្យធ្វើការងារស្រាលៗនៅផ្ទះ ដូចជាធ្វើបង្គី ធ្វើកញ្ច្រែង និងកាប់ឫស្សីធ្វើដងរែកជាដើម។ កាលខាន់ ព្រមទាំងម្តាយនិងបងប្អូន បន្តរស់នៅដោយភិតភ័យនៅក្នុងសហករណ៍នេះ ហើយក៏មិនហ៊ានប្រាប់អ្នកដទៃថា ខ្លួនត្រូវបានខ្មែរក្រហមចាប់យកទៅគុកទួលស្លែងដែរ។
ក្រោយពីរបបខ្មែរក្រហមដួលរលំ សេត កាលខាន់ និងគ្រួសារ បានបន្តរស់នៅក្នុងភូមិព្រែកដាច់ដដែល។ គិតត្រឹមថ្ងៃផ្តល់បទសម្ភាស កាលខាន់ មានវ័យ៥៨ឆ្នាំ បានរៀបការរួច និងមានកូនប្រុសស្រី៤នាក់។ ដោយសារបាត់បង់ទ្រព្យធន គ្មានសេសសល់ បង្កឡើងដោយរបបខ្មែរក្រហម ដូចទៅនឹងប្រជាជនកម្ពុជាទូទៅដែរ កាលខាន់ ត្រូវចាប់ផ្តើមជីវិតពីបាតដៃទទេ គាត់ត្រូវប្រកបរបររត់ម៉ូតូឌុប និងស៊ីឈ្នួលធ្វើកម្មករគេ ដើម្បីចិញ្ចឹមជីវិត៕
អត្ថបទដោយ សុភ័ក្រ្ត ភាណា
[1] បទសម្ភាសជាមួយ សេត កាលខាន់ នៅថ្ងៃទី២៧ ខែសីហា ឆ្នាំ២០០៨ ដោយ ឡុង ដានី បុគ្គលិកមជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា។ នៅក្នុងអំឡុងពេលផ្តល់បទសម្ភាស សេត កាលខាន់ មានអាយុ ៥៨ឆ្នាំ រស់នៅក្នុងភូមិព្រែកដាច់ ឃុំព្រែកដាច់ ស្រុកលើកដែក ខេត្តកណ្តាល។