អតីតប្រធានចម្ការកៅស៊ូរដ្ឋភូមិភាគបូព៌ា ត្រូវបានបញ្ជូនមកគុកទួលស្លែង
លន់ សារ៉ែម ភេទប្រុស អាយុ២៩ឆ្នាំ ជាប្រធានចម្ការកៅស៊ូរដ្ឋ ភូមិភាគបូព៌ា មានឈ្មោះក្នុងបញ្ជីអ្នកទោសគុកទួលស្លែង នៅឆ្នាំ១៩៧៨ លេខរៀងទី៦៦ ទំព័រ១០៣[1]។ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជាសម្ភាសជាមួយ ឈ្មោះ លន់ ចែម[2] អាយុ៨៥ឆ្នាំ ត្រូវជាឪពុក។ សារ៉ែម មានបងប្អូនចំនួនបួននាក់ ទី-មួយ ឈ្មោះ លន់ សាមិន, ទី-ពីរ លន់ សាមឿន, ទី-បី លន់ សារ៉ែម (ផ្ទាល់), និងទី-បួន លន់ សេរី។
កាលពីកុមារភាព សារ៉ែម រៀនបានត្រឹមថ្នាក់ទី៧ (សង្គមចាស់) អនុវិទ្យាល័យឆ្លូង ស្ថិតនៅស្រុកកំណើតភូមិជ្រោយថ្មលើ ឃុំឆ្លូង ស្រុកឆ្លូង ខេត្ដក្រចេះ។ បន្ទាប់ពីឈប់រៀន នៅឆ្នាំ១៩៦៨ សារ៉ែម បានទៅរៀនជំនាញជួសជុលរថយន្តនៅក្រុងភ្នំពេញ ហើយបន្ទាប់ពីគាត់រៀនបានពីរឆ្នាំ កើតមានរដ្ឋប្រហារទម្លាក់ សមេ្ដចព្រះនរោត្តម សីហនុ ពីតំណែង។ នៅពេលនោះ សារ៉ែម បានត្រលប់មកស្រុកកំណើតវិញ។
នៅចុងឆ្នាំ១៩៧០ សារ៉ែម បានស្ម័គ្រចិត្ដចូលបម្រើចលនាបដិវត្តន៍ខែ្មរក្រហមនៅភូមិជ្រោយថ្មលើ។ ការចូលបដិវត្តន៍នៅពេលនោះដោយសារតែប្រទេសមានសង្គ្រាម និងការទម្លាក់គ្រាប់បែក ហើយអាជ្ញាធរបានឃោសនាថាប្រទេសជាតិមានសង្គ្រាម យុវជន-យុវនារី មិនត្រូវសម្ងំសុខនោះទេ គឺត្រូវចេញតស៊ូដើម្បីឲ្យប្រទេសជាតិមានសន្តិភាព ប្រជាជនអាចរស់នៅមានសុភមង្គល។ ពេលចូលបដិវត្តន៍ដំបូង សារ៉ែម ត្រូវបានចាត់តាំងឲ្យធ្វើជាយោធាស្រុកឆ្លូង ដើម្បីសហការជាមួយទាហានវៀតកុង (វៀតណាមខាងជើង) ប្រយុទ្ធជាមួយទាហាន លន់ នល់ ក្នុងគោលបំណងរំដោះប្រទេសជាតិដើម្បីថ្វាយអំណាចដល់ សម្តេចព្រះនរោត្តម សីហនុ ក្នុងការដឹកនាំប្រទេស។
នៅឆ្នាំ១៩៧១ នៅភូមិដែលសារ៉ែម រស់នៅមានយន្ដហោះរបស់សហរដ្ឋអាមេរិក បានមកទម្លាក់គ្រាប់បែកដើម្បីសម្លាប់ទាហានវៀតកុងដែលមកលាក់ខ្លួនតាមតំបន់ព្រំដែនប្រទេសកម្ពុជា-ប្រទេសវៀតណាម។ ពេលនោះគ្រួសាររបស់សារ៉ែម និងប្រជាជនផ្សេងទៀតបានទៅលាក់ខ្លួននៅវត្តដើម្បីគេចចេញពីការទម្លាក់គ្រាប់បែក។ នៅចុងឆ្នាំ១៩៧១ ឪពុករបស់សារ៉ែម និយាយថា មានព្រឹត្តិការណ៍ទម្លាក់គ្រាប់បែកចំទីតាំងវត្តមួយកន្លែង ក្នុងភូមិដែលជាកន្លែងស្នាក់នៅបណ្តោះអាសន្នរបស់ប្រជាជន និងបានបណ្តាលឲ្យប្រជាជនស្លាប់ និងរងរបួសប្រមាណជា ៣០នាក់ ទៅ៤០នាក់ ព្រមទាំងបានបំផ្លិចបំផ្លាញព្រះវិហារ, រូបបដិមា និងសាលាឆាន់។
បន្ទាប់ពីហេតុការណ៍នោះឈ្មោះ ផួង ជាកម្មាភិបាលចលនាបដិវត្តន៍ខែ្មរក្រហម បានចាត់តាំងសារ៉ែម ឲ្យទៅធ្វើការជាមួយគាត់នៅ ស្រុកក្រូចឆ្មារ ខេត្ដកំពង់ចាម។ ពេលនោះ ផួង បានចាត់តាំង សារ៉ែម ឲ្យធ្វើជាប្រធានរោងពុម្ព នៅស្រុកក្រូចឆ្មារ។ ពីឆ្នាំ១៩៧២ រហូតដល់ឆ្នាំ១៩៧៥ សារ៉ែម ត្រូវបានចលនាបដិវត្តន៍ខ្មែរក្រហមផ្លាស់ប្តូរកន្លែងធ្វើការជាបន្តបន្ទាប់ និងចូលរួមក្នុងសមរភូមិតាមទីតាំងជាច្រើន នៅភូមិភាគបូព៌ា, តំបន់ស្វាយរៀង និងតំបន់កំពង់ធំ ជាដើម។
នៅថ្ងៃទី១៧ ខែមេសា ឆ្នាំ១៩៧៥ កម្ពុជាបានបញ្ចប់រាល់ការជ្រៀតជ្រែកពីសំណាក់បរទេស ការទម្លាក់គ្រាប់បែក និងការប្រឈមអាវុធដាក់គ្នានៃសង្គ្រាមស៊ីវិលរវាងខ្មែរ និងខ្មែរ ដែលបានអូសបន្លាយពេលប្រាំឆ្នាំ[3]។ នៅពេលនោះ ឪពុករបស់សារ៉ែម ឃើញកូនមកលេងស្រុកកំណើតម្តង ហើយកូនប្រាប់គាត់ថា របបខ្មែរក្រហមបានចាត់តាំងគាត់ឲ្យធ្វើជាប្រធានសេដ្ឋកិច្ចភូមិភាគបូព៌ា និងជាប្រធានចម្ការកៅស៊ូជប់ ស្ថិតក្នុងខេត្ដកំពង់ចាម។ នៅពេលមកលេងស្រុកកំណើត ឪពុករបស់សារ៉ែម បានឃើញកូនមានកាំភ្លើងខ្លី និងមានអង្គរក្សការពារ។ សារ៉ែម មកលេងគ្រួសារតែរយៈពេលខ្លីក៏បានត្រលប់ទៅអង្គភាពវិញ។
ក្រោយមកឪពុក បានទៅលេងសារ៉ែម ម្តងរយៈពេលប្រាំមួយថ្ងៃ នៅចម្ការកៅស៊ូជប់ ហើយពេលនោះឪពុកសារ៉ែម បានឃើញគណៈស្រុកឈ្មោះ ចាន់ ថន ក៏បានមកលេងកូន និងឃើញគណៈស្រុក ស្រឡាញ់ សារ៉ែម ដូចកូនរបស់គាត់។ នៅអំឡុងឆ្នាំ១៩៧៧ ដល់ ឆ្នាំ១៩៧៨ នៅភូមិភាគបូព៌ាមានព្រឹត្តិការណ៍បង្ក្រាបកម្មាភិបាលពីសំណាក់កងទ័ពមជ្ឈិមយ៉ាងខ្លាំងក្លា ដោយចោទប្រកាន់ថាកម្មាភិបាលភូមិភាគបូព៌ាក្បត់បដិវត្តន៍ និងសហការជាសម្ងាត់ជាមួយប្រទេសវៀតណាមចង់ផ្តួលរំលំរបបខ្មែរក្រហម។
កម្មាភិបាលរាប់រយនាក់ត្រូវបានបញ្ជូនពីភូមិភាគបូព៌ាទៅមន្ទីរស-២១ ខណៈពេលដែលអ្នកផ្សេងទៀតត្រូវបានសម្លាប់នៅនឹងកន្លែង ឬបានផ្លាស់កន្លែងទៅកាន់តំបន់ផ្សេងទៀតនៃប្រទេស។[4] នៅពេលនោះឪពុករបស់សារ៉ែម បានទទួលដំណឹងថា កម្មាភិបាលខ្មែរក្រហមភូមិភាគនិរតីមកគ្រប់គ្រងភូមិភាគបូព៌ា។ នៅឆ្នាំ១៩៧៨ ឪពុករបស់សារ៉ែម បានបាត់ដំណឹងកូនរហូតដល់បច្ចុប្បន្ន។ បើតាមឯកសារK07233 បញ្ជាក់ថាមានឈ្មោះ លន់ សារ៉ែម ត្រូវបានឃាត់ខ្លួនពីចម្ការកៅស៊ូរដ្ឋ ភូមិភាគបូព៌ា នៅខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៨។ ឯកសារបញ្ជាក់ថាមុនឆ្នាំ១៩៧៧ សារ៉ែម ជាប្រធានសេដ្ឋកិច្ចភូមិភាគបូព៌ា ហើយចាប់ពីឆ្នាំ១៩៧៧ រហូតដល់ថ្ងៃចាប់ខ្លួនសារ៉ែម គឺជាប្រធានចម្ការកៅស៊ូរដ្ឋ។ សារ៉ែម មានកម្ពស់១,៦៧ ម៉ែត្រ ប្រវែងដងខ្លួន០,៨៦ ម៉ែត្រ, មានប្រពន្ធ ឈ្មោះ សូ ភី ហៅ សុក ជាកម្មករនៅចម្ការកៅស៊ូ និងមានឪពុកឈ្មោះ លន់ ចែម, ម្តាយឈ្មោះ សូ សាមួន អ្នកទាំងពីរជាកសិករ។
លេខរៀងទី៦៦ ក្នុងទំព័រ១០៣ នៃបញ្ជីអ្នកទោសមន្ទីរស-២១ គឺឈ្មោះ លន់ សារ៉ែម អាយុ២៩ឆ្នាំ ប្រធានមន្ទីរចម្ការកៅស៊ូ ភូមិភាគបូព៌ា ត្រូវបាននាំចូលមកគុកទួលស្លែង នៅថ្ងៃទី៥ ខែមិថុនា ឆ្នាំ១៩៧៨៕
អត្ថបទដោយ អេង សុខម៉េង
[1] https://d.dccam.org/Archives/Documents/Microfilm/TSL_prisoners.pdf
[2] ឯកសារ KRI0074 ថ្ងៃទី១៩ ខែមីនា ឆ្នាំ២០០៦, សម្ភាសដោយ សុខ វណ្ណៈ និងឡុង ដានី សម្ភាសជាមួយ លន់ ចែម អាយុ៨៥ ឆ្នាំ ត្រូវជាឪពុក រស់នៅ ភូមិជ្រោយថ្មលើ ឃុំឆ្លូង ស្រុកឆ្លូង ខេត្តក្រចេះ ចំនួន ៥២ទំព័រ។
[3] ផេង ពង្សរ៉ាស៊ី និងអ្នកនិពន្ធផ្សេងទៀត ប្រវត្តិសាស្រ្តកម្ពុជាប្រជាធិបតេយ្យ (១៩៧៥-១៩៧៩) (ភ្នំពេញ)៖ មជ្ឈមណ្ឌលឯកសារកម្ពុជា), ទំព័រ១៤។
[4] ឯកសារD427, ដីកាដំណោះស្រាយការិយាល័យសហចៅក្រមស៊ើបអង្កេត, អង្គជំនុំជម្រះវិសាមញ្ញក្នុងតុលាការកម្ពុជា, ការបោសសម្អាតនៅភូមិភាគបូព៌ា, ចំណុះ២០១, ទំព័រ៦៥។